Đề cương giới thiệu tác phẩm "đạo đức cách mạng" của chủ tịch Hồ Chí Minh

Thứ hai - 07/01/2019 20:30 5.955 0

Tháng 12 năm 1958, với bút danh Trần Lực – Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết tác phẩm “Đạo đức cách mạng”. Tác phẩm được in lần đầu trên Tạp chí Học tập (nay là Tạp chí Cộng sản), sau đó được Nhà xuất bản Sự thật (Nhà xuất bản Chính trị quốc gia ngày nay) in thành sách và phát hành ngay trong tháng 12 - 1958.

Đề cương giới thiệu tác phẩm "đạo đức cách mạng" của chủ tịch Hồ Chí Minh

HUYỆN ỦY VĨNH THUẬN                      ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
      BAN TUYÊN GIÁO                      Vĩnh Thuận, ngày 28 tháng 11 năm 2018
                      *

ĐỀ CƯƠNG GIỚI THIỆU
TÁC PHẨM “ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG”
CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH

Tháng 12 năm 1958, với bút danh Trần Lực – Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết tác phẩm “Đạo đức cách mạng”. Tác phẩm được in lần đầu trên Tạp chí Học tập (nay là Tạp chí Cộng sản), sau đó được Nhà xuất bản Sự thật (Nhà xuất bản Chính trị quốc gia ngày nay) in thành sách và phát hành ngay trong tháng 12 - 1958.
            Nhân kỷ niệm 60 năm ngày Bác Hồ viết tác phẩm “Đạo đức cách mạng” chúng ta cùng tìm hiểu những giá trị lý luận và thực tiễn về đạo đức cách mạng đối với công tác xây dựng Đảng hiện nay:
I-TÓM TẮT NỘI DUNG TÁC PHẨM
Phần đầu tác phẩm Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định : để chống lại chủ nghĩa cá nhân, nhất định phải rèn luyện, tu dưỡng và thấm nhuần sâu sắc đạo đức cách mạng. Có đạo đức cách mạng thì khi gặp khó khăn gian khổ, thất bại, cũng không sợ sệt, rụt rè, lùi bước...
Người viết: “Làm cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã hội mới là một sự nghiệp rất vẻ vang, nhưng nó cũng là một nhiệm vụ rất nặng nề, một cuộc đấu tranh rất phức tạp, lâu dài, gian khổ. Sức có mạnh mới gánh được nặng và đi được xa. Người cách mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng, mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ vang”.
Đạo đức cách mạng giúp mỗi người khi gặp thuận lợi và thành công cũng vẫn giữ vững tinh thần gian khổ, chất phác, khiêm tốn, “lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”, không lo kèn cựa về mặt hưởng thụ, không công thần, không quan liêu, không kiêu ngạo, không hủ hoá...
Trong phần này, Bác nêu một số tấm gương sáng cán bộ Ðảng ta, như các đồng chí Trần Phú, Ngô Gia Tự, Lê Hồng Phong, Nguyễn Văn Cừ, Hoàng Văn Thụ, Nguyễn Thị Minh Khai... đã hy sinh cả tính mạng cho sự nghiệp cách mạng. Ðó là những biểu hiện cụ thể, cao quý của đạo đức cách mạng.
Phần tiếp theo của tác phẩm, Chủ tịch Hồ Chí Minh đưa ra khái niệm và phân tích các yếu tố nội hàm của đạo đức cách mạng. Theo Người, đạo đức cách mạng là: quyết tâm suốt đời đấu tranh cho Ðảng, cho cách mạng. Ðó là điều chủ chốt nhất.
Từ khái niệm đó, Người phân tích nội dung cụ thể của đạo đức cách mạng là phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, phải đứng vững trên lập trường giai cấp công nhân, đoàn kết chặt chẽ với nông dân, trí thức và toàn dân tộc, ngoài lợi ích của giai cấp và dân tộc, Ðảng không có lợi ích nào khác. Ðạo đức cách mạng là phải thực hiện được các mục tiêu của Ðảng, phải hoàn thành một cách xuất sắc các nhiệm vụ được giao.
Ðạo đức cách mạng là, vô luận trong hoàn cảnh nào cũng phải kiên quyết đấu tranh chống lại mọi kẻ địch, luôn luôn cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu, quyết không cúi đầu. Người chỉ rõ có ba kẻ địch luôn chống lại chúng ta, đó là: chủ nghĩa tư bản và bọn đế quốc; thói quen và truyền thống lạc hậu vì nó ngấm ngầm ngăn cản sự phát triển của cách mạng và sự tiến bộ của chúng ta; kẻ thù thứ ba chính là chủ nghĩa cá nhân, nó ẩn nấp trong mỗi chúng ta, nó chờ mỗi khi ta thất bại hoặc thắng lợi là ngóc đầu lên. Nó là bạn đồng minh của hai kẻ thù kia.
Ðạo đức cách mạng là, phải luôn luôn thực hiện “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”. Cán bộ, đảng viên, đoàn viên thanh niên phải thật sự gương mẫu, lời nói phải đi đôi với việc làm, tư tưởng phải thống nhất với việc làm. Ðạo đức cách mạng là, phải biết hy sinh cho sự nghiệp của Ðảng, của Tổ quốc và của dân tộc, coi đó là niềm vinh dự lớn. Không thể kể công với Ðảng. Có ít nhiều thành tích, thì họ muốn Ðảng “cảm ơn họ”. Họ đòi ưu đãi, họ đòi danh dự và địa vị. Họ đòi hưởng thụ. Nếu không thỏa mãn yêu cầu của họ thì oán trách Ðảng. Ðạo đức cách mạng là, phải gắn bó máu thịt với nhân dân, tin dân, dựa vào lực lượng vô địch của nhân dân để lãnh đạo nhân dân chống lại mọi kẻ thù xâm lược, đói nghèo và lạc hậu.
Phần thứ ba của tác phẩm, Chủ tịch Hồ Chí Minh phân tích về con đường tất yếu của cách mạng Việt Nam là tiến lên chủ nghĩa xã hội. Người khẳng định: Muốn chủ nghĩa xã hội thành công thì phải chống được chủ nghĩa cá nhân và phải thực hiện cho được đạo đức cách mạng.
Theo Người: Ðấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân không hề mâu thuẫn với bảo vệ lợi ích cá nhân, cũng không phải “giày xéo lên lợi ích cá nhân”. Ðiều này được bảo đảm bằng bản chất tốt đẹp của chế độ ta - đó là chế độ dân chủ, “bao nhiêu quyền lợi đều thuộc về nhân dân”. Ở phần này, Người đưa ra quan điểm rõ ràng: Không ai có thể thỏa mãn rằng mình đã có, đã đủ đạo đức cách mạng, bởi vì: “Cách mạng tiến lên mãi, Ðảng tiến lên mãi. Cho nên người cách mạng cũng phải tiến lên mãi”. Người cách mạng muốn tiến lên phải không ngừng tu dưỡng và rèn luyện đạo đức cách mạng, đồng thời phải gắn bó với phong trào, nghĩa là phải luôn sát thực tế, và phải luôn trau dồi lý luận Mác - Lê-nin.
Kết luận tác phẩm, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định, nhất định chúng ta sẽ chiến thắng chủ nghĩa cá nhân, bởi nó là “kẻ địch hung ác của chủ nghĩa xã hội”. Và: “Ðạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”.
Thấm nhuần vai trò của đạo đức theo tư tưởng Hồ Chí Minh, trong Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII đã bổ sung thêm một thành tố quan trọng thứ tư trong công tác xây dựng Đảng: “Xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức”[1]. Việc bổ sung xây dựng Đảng về đạo đức trong mục tiêu của công tác xây dựng Đảng là vấn đề mới rất quan trọng và cần thiết trong tình hình hiện nay. Điều đó thể hiện quyết tâm chính trị của Đảng ta trong việc đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên.
II. GIÁ TRỊ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA TÁC PHẨM
1. Về mặt lý luận
Thông qua tác phẩm, Hồ Chí Minh đã tổng kết khái quát về đạo đức cách mạng và chủ nghĩa cá nhân với những tiêu chí cụ thể. Đạo đức cách mạng là phải “quyết tâm suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng. Ra sức làm việc cho Đảng, giữ vững kỷ luật của Đảng, thực hiện tốt đường lối, chính sách của Đảng. Đặt lợi ích của Đảng và của nhân dân lao động lên trên, lên trước lợi ích riêng của cá nhân mình. Hết lòng hết sức phục vụ nhân dân. Vì Đảng, vì dân mà đấu tranh quên mình, gương mẫu trong mọi việc. Ra sức học tập chủ nghĩa Mác-Lênin, luôn luôn dùng tự phê bình và phê bình để nâng cao tư tưởng và cải tiến công tác của mình và cùng đồng chí mình tiến bộ”.
Thông qua việc đánh giá những thành tựu và hạn chế của đội ngũ cán bộ, đảng viên, Hồ Chí Minh đã nêu những giải pháp để xây dựng và nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân. Đồng thời, Người cũng đề cập đến phương pháp xây dựng Đảng là phải quan tâm đến nội dung xây dựng Đảng về đạo đức cách mạng. Trước đây, chúng ta chỉ tập trung xây dựng Đảng vững mạnh về tư tưởng, chính trị và tổ chức; chưa thật sự quan tâm nhiều, đề cập nhiều đến mặt đạo đức cách mạng. Tuy nhiên, trong quá trình lãnh đạo Hồ Chí Minh thường dạy: Đảng ta là đạo đức, là văn minh.
2. Về mặt thực tiễn
Thông qua tác phẩm Đạo đức cách mạng, Hồ Chí Minh đánh giá, trong thực tế sản xuất và chiến đấu xây dựng chủ nghĩa xã hội, chống Mỹ cứu nước, rất nhiều cán bộ, đảng viên ta tỏ ra anh dũng, gương mẫu, gian khổ đi trước, hưởng thụ đi sau.
Tuy nhiên, bước vào thời kỳ xây dựng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế bên cạnh những cơ hội, thuận lợi để phát triển, chúng ta cũng phải đối mặt với những thách thức, khó khăn đặt ra như: tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên đã trở nên nghiêm trọng hơn, xuất hiện trong tất cả các bộ phận cấu thành của hệ thống chính trị, trên tất cả các lĩnh vực, từ Trung ương đến địa phương và cơ sở. Từ thực trạng trên, học tập và làm theo lời dạy của Hồ Chí Minh trong tác phẩm Đạo đức cách mạng, giúp chúng ta nhận thức đúng đắn những vấn đề dưới đây:
+ Để bảo đảm vai trò lãnh đạo của Ðảng, chống chủ nghĩa cá nhân nhằm xây dựng Ðảng ta trong sạch, vững mạnh, một chính quyền hướng về dân, một đội ngũ đảng viên, cán bộ là công bộc của dân thì phải thường xuyên thực hành đạo đức cách mạng. Nghĩa là, quyết tâm suốt đời đấu tranh cho Ðảng, cho cách mạng.
+ Phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong hệ thống chính trị, trước hết là trong cán bộ, đảng viên, đặc biệt là cán bộ, đảng viên có chức, có quyền, công chức Nhà nước phải bắt đầu từ phòng chống chủ nghĩa cá nhân.
+ Từng tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên phải thật thà soi rọi lại chính mình trong việc thực hành đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân đã có chuyển biến tốt hay chưa. Đồng thời, xác định thời gian tới chúng ta cần phải làm gì để thực hành đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân cho tốt hơn.
III. GIẢI PHÁP NÂNG CAO ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG
Hồ Chí Minh khẳng định, đối lập với đạo đức cách mạng là chủ nghĩa cá nhân, do đó, nâng cao đạo đức cách mạng không thể tách rời với chống chủ nghĩa cá nhân, luôn luôn gắn “xây” với “chống”. Xây là để nâng cao đạo đức cách mạng, chống là hướng tới mục tiêu quét sạch chủ nghĩa cá nhân, vì chủ nghĩa cá nhân là một loại giặc rất nguy hiểm.
1. Đối với tổ chức Đảng
Thứ nhất, tăng cường giáo dục trong toàn Đảng về lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, về đường lối, chính sách của Đảng, về nhiệm vụ và đạo đức của người đảng viên. Đây là giải pháp nhằm thiết lập nền tảng tư tưởng, lý luận, kim chỉ nam cho hành động, tạo dựng cái nền, cái gốc của toàn Đảng và với mỗi cán bộ, đảng viên.
Thứ hai, phải thực hành tự phê bình và phê bình nghiêm chỉnh trong Đảng.
Tự phê bình và phê bình là quy luật phát triển của Đảng, là vũ khí sắc bén trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Đó là phương thuốc hay nhất, giúp cho toàn Đảng và mỗi đảng viên sửa chữa khuyết điểm, phát huy ưu điểm, tiến bộ không ngừng, ngày càng mạnh thêm. Chính vì vậy mà Hồ Chí Minh cho rằng: “Phải sẵn sàng và kịp thời sửa chữa, không để nhiều sai lầm nhỏ cộng thành sai lầm to. Phải thật thà tự phê bình và thành khẩn phê bình đồng chí khác để cùng nhau tiến bộ. Chúng ta không sợ sai lầm, chỉ sợ phạm sai lầm mà không quyết tâm sửa chữa. Muốn sửa chữa cho tốt thì phải sẵn sàng nghe quần chúng phê bình và thật thà tự phê bình. Không chịu nghe phê bình và không tự phê bình thì nhất định lạc hậu, thoái bộ. Lạc hậu và thoái bộ thì sẽ bị quần chúng bỏ rơi. Đó là kết quả tất nhiên của chủ nghĩa cá nhân”.
Thứ ba, dựa vào dân để xây dựng Đảng.
Đạo đức cách mạng là hoà mình với quần chúng thành một khối, tin quần chúng, hiểu quần chúng, lắng nghe ý kiến của quần chúng; làm cho dân tin, dân phục, dân yêu, đoàn kết quần chúng chặt chẽ chung quanh Đảng, tổ chức, tuyên truyền và động viên quần chúng hǎng hái thực hiện chính sách và nghị quyết của Đảng. Đảng, Nhà nước phải thường xuyên quan tâm đến việc thực hiện và phát huy quyền làm chủ của nhân dân.
Thứ tư, thực hiện nghiêm túc chế độ sinh hoạt và kỷ luật của Đảng.
Thực hiện nghiêm túc chế độ sinh hoạt định kỳ theo quy định của Điều lệ Đảng. Tôn trọng tổ chức và kỷ luật Đảng; tuyệt đối phục tùng sự phân công của Đảng.
2. Đối với cán bộ, đảng viên
Thứ nhất, mỗi cán bộ, đảng viên phải thực đặt lợi ích của cách mạng, của Đảng, của nhân dân lên trên hết, trước hết.
Trong điều kiện Đảng cầm quyền, số đông cán bộ, đảng viên là những người có chức, có quyền; gắn liền với chức quyền là danh và lợi. Do đó, Người luôn căn dặn: “Đảng ta đại biểu cho lợi ích chung của giai cấp công nhân, của toàn thể nhân dân lao động, chứ không phải mưu cầu lợi ích riêng của một nhóm người nào, của cá nhân nào. Điều đó ai cũng biết”. Hồ Chí Minh cho rằng vấn đề lợi ích có quan hệ mật thiết với đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên.
Người viết: “Đạo đức cách mạng là vô luận trong hoàn cảnh nào, người đảng viên cũng phải đặt lợi ích của Đảng lên trên hết. Nếu khi lợi ích của Đảng và lợi ích chung của cá nhân mâu thuẫn với nhau, thì lợi ích cá nhân phải tuyệt đối phục tùng lợi ích của Đảng”.
Thứ hai, phải sâu sát thực tế, gần gũi quần chúng, thật sự tôn trọng và phát huy quyền làm chủ tập thể của nhân dân.
- Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Hồ Chí Minh đã thấy rõ mối quan hệ giữa Đảng và nhân dân, coi đó là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng nước ta. Mặt khác, Người còn cho sự gắn bó là một trong những tiêu chí thể hiện đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên. Người viết: “Đạo đức cách mạng là hòa mình với quần chúng thành một khối, tin quần chúng, hiểu quần chúng, lắng nghe ý kiến của quần chúng”. Do đó, lời nói và việc làm của đảng viên, đoàn viên và cán bộ làm cho dân tin, dân phục dân yêu, đoàn kết quần chúng chặt chẽ xung quanh Đảng, tổ chức, tuyên truyền và động viên quần chúng hăng hái thực hiện chính sách và nghị quyết của Đảng.
Thứ ba, để nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân theo Hồ Chí Minh, mỗi cán bộ, đảng viên phải cố gắng học tập, rèn luyện, trau dồi đạo đức cách mạng, nâng cao trình độ hiểu biết để làm tốt mọi nhiệm vụ .
Tác phẩm Ðạo đức cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh ra đời đã sáu mươi năm nhưng những nội dung, những vấn đề có tính nguyên tắc để bảo đảm vai trò lãnh đạo của Ðảng, để chống chủ nghĩa cá nhân, thường xuyên thực hiện đạo đức cách mạng, để xây dựng một Ðảng vững mạnh vẫn còn nguyên giá trị.
Kỷ niệm 60 năm tác phẩm Ðạo đức cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng là dịp để chúng ta cùng ôn lại những lời dạy của Bác Hồ về đạo đức cách mạng, mà chính Người là một tấm gương sáng cho các thế hệ người Việt Nam noi theo.

     TRƯỞNG BAN

    Võ Thanh Xuân
Tài Liệu Tham Khảo:
-Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Kiên Giang.
- PGS.TS Nguyễn Minh Tuấn- Tác phẩm “đạo đức cách mạng” với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng.
- Hồng Duyên -Bảo tàng Hồ Chí Minh.

[1] Văn phòng Trung ương Đảng: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, H, 2016, tr. 202.